شناسایی و اولویت‌بندی عوامل تأثیرگذار بر سرریز هزینه‌ها در فرایند طراحی و اجرای ساختمان به روش BWM (موردمطالعه: شهر مشهد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران

2 گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

مقدمه و هدف پژوهش: یکی از معیارهای اساسی برای سنجش موفقیت یک پروژه ساختمانی تکمیل آن مطابق با هزینه‌های پیش‌بینی‌شده است. در ایران، همانند بسیاری از کشورهای توسعه­نیافته و درحال‌توسعه سرریز هزینه‌ها، یکی از اصلی‌ترین معضلاتی است که بخش‌های زیادی با آن درگیرند. شهر مشهد به‌عنوان دومین شهر بزرگ کشور، در دو دهه گذشته، با رشد سریع شهری و افزایش بی­رویه ساخت­وسازها روبرو بوده و بی­توجهی به علل سرریز هزینه­ها منجر به افزایش قیمت ساختمان­ها شده است. هدف این پژوهش، شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر افزایش هزینه‌ها در پروژه­های ساختمانی شهر مشهد است تا بتوان جهت بهبود وضعیت ساخت‌وساز و دستیابی به بهره‌وری اقتصادی گام­های مؤثری برداشت.
روش پژوهش: این تحقیق، دارای رویکردی کمی و ازلحاظ هدف، کاربردی است. مؤلفه­های پژوهش با استفاده از مطالعات کتابخانه­ای و بررسی تحقیقات مشابه استخراج و سپس از طریق محاسبه شاخص اهمیت نسبی (RII) و تکنیک بهترین- بدترین (BWM)، با کمک نرم­افزارهای Excel، SPSS وLingo  رتبه­بندی شده­اند.
یافته‌ها: یافته­های روش ­RII نشان می­دهد که طبق نظر مشاوران و پیمانکاران عوامل «مدیریت پروژه ضعیف، نوسان قیمت مصالح و تورم» علل اصلی سرریز هزینه­ها در شهر مشهد هستند. مالکان معتقدند عامل «عدم تجربه پیمانکار» نیز تأثیر شگرفی بر افزایش هزینه­ها دارد. یافته­های روش BWM نیز بیانگر آن است که علاوه بر مدیریت ضعیف پروژه، «ضعف در برنامه­ریزی اولیه و تورم» از اهمیت بالایی برخوردارند.
نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان می­دهد که عواملی چون «مدیریت ضعیف پروژه، ضعف در برنامه­ریزی اولیه، تورم و اشتباهات حین ساخت» علل اصلی افزایش هزینه­ها در فرایند تولید پروژه­های ساختمانی شهر مشهد هستند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identification and ranking significant factors causing cost overrun in the design and construction process of buildings using the BWM method (Case study: City of Mashhad)

نویسندگان [English]

  • shima amini 1
  • alireza rezvani 2
  • Mohsen Tabasi 2
1 Department of Architecture, Faculty of Art and Architecture, Islamic Azad University, Mashhad Branch, Mashhad, Iran
2 Department of Architecture, Faculty of Art and Architecture, Islamic Azad University of Mashhad, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Introduction and purpose of the research: One of the main criteria to measure the success of a building project is completing it in accordance with the predicted costs.  In Iran, like many undeveloped and developing countries, the construction cost overruns are among the key issues many sections face. The city of Mashhad, as the second largest city in Iran, in the last two decades, has faced rapid urban growth and an increase in the construction, and ignoring the causes of cost overrun has led to an increase in the price of buildings. This study is aimed at identifying and ranking the factors influencing the cost overrun in construction projects in Mashhad to allow for improving the construction condition and achieve higher economic productivity.
Research Method: The research has a quantitative approach and an applied objective. The components of the study, i.e., the factors influencing the cost overrun in building projects, were extracted using library studies and reviewing similar studies. Then ranked using the Relative Importance Index (RII) and the Best-Worst Technique (BWM) with the help of Excel, SPSS and Lingo software.
Findings: The findings of RII method show that according to consultants and contractors, the three factors of “poor project management, material price fluctuations and inflation” are the main causes of cost overrun in Mashhad. Owners believe that the “lack of contractor experience” factor also has a significant impact. The findings of the BWM method indicate that in addition to poor management, “poor initial planning” and “inflation” are of great importance.
Conclusion: The results show that the factors such as “poor project management, poor initial planning, market inflation, and mistakes during construction” are the main reasons for the cost overrun in the production procedure of building projects in Mashhad.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ranking
  • Building industry
  • Cost overrun
  • Best-Worst method (BWM)
  • Mashhad
  1. پایگاه خبری پروژه­های عمرانی مشهد مقدس، شنبه 07/02/1398،  http://www.mashhadomran.ir/index.php به نقل از پایگاه اطلاع‎رسانی شهرداری مشهد (1398).
  2. حاجی‌زاده، ابراهیم و اصغری، محمد. 1390. روش‌ها و تحلیل‌های آماری با نگاه به روش تحقیق در علوم زیستی و بهداشتی. چاپ اول. انتشارات جهاد دانشگاهی.
  3. خلیلی، فرزانه؛ قلی زاده، یاسر؛ جوکار، صدف. 1397. شناسایی و رتبه‌بندی علل و موانع تأخیر در پروژه‌های عمرانی با استفاده از رویکرد ترکیبی AHP-TOPSIS (مطالعه موردی: پروژه‌های عمرانی ساخت بیمارستان). مطالعات مدیریت و حسابداری، دوره 4، شماره 3، 183- 194.
  4. رستم زاده، پرویز؛ میرقادری، سیدهادی؛ دیانت خواه سید نوید. 1397. بررسی عوامل مؤثر بر تفاوت مبلغ برآورد اولیه با قیمت تمام‌شده پروژه‌های عمرانی (موردمطالعه: شهرداری شیراز)، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، دوره 6. شماره 24.
  5. رضوانی، علیرضا. 1395. بازتعریفی بنیادین از اقتصاد و ارزان‌سازی در تولید ساختمان، روزنامه دنیای اقتصاد، دوشنبه 9 اسفند. سال 15، شماره 4000، 6.
  6. شول، عباس؛ حکیمی، ایمان. 1398. شناسایی و سطح‌بندی علل تأخیر پروژه‌های عمرانی (موردمطالعه: شهر سیرجان)، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، دوره 7. شماره3. 87-109.
  7. قلیچ خانی، نسیم؛ یزدان فر، سیدعباس؛ حسینی، سیدباقر؛ نوروزیان ملکی، سعید. 1398. روابط مؤلفه‌های اثرگذار بر قیمت مسکن و مؤلفه‌های کیفیت فضایی مسکن، فصلنامه مدیریت شهری، دوره 18، شماره 54.
  8. کاظمی، مصطفی؛ چیت ساززاده، محمدعلی. 1392. اولویت‌بندی عوامل تأخیر پروژه‌های عمرانی شهری با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی فازی (معاونت عمران شهری اصفهان). نهمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت پروژه.