اندازه‌گیری تجربه کیفی افراد از منظر بصری خیابان با استفاده از روش مدیریت تجربه مشتری (CEM)؛ مورد پژوهشی: خیابان کریم‌خان زند، شیراز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری شهرسازی، استاد گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران (نویسنده مسئول)

2 دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

مقدمه و هدف پژوهش: در چند دهه اخیر حفاظت از مناظر بصری خیابانی به عنوان یکی از مهم­ترین موضوعات در حوزه میراث شهرهای تاریخی مطرح شده­است. منظر خیابان کریم­خان زند شیراز، از واجد ارزش­ترین مناظر خیابانی است که نه تنها طرح و برنامه حفاظتی برای آن تنظیم نشده­است، بلکه با استمرار روند موجود مورد تهدید جدی قرار خواهد گرفت. از طرف دیگر، از گذشته تا به امروز، قابل اندازه­گیری نمودن کیفیت­های مناظر خیابانی با ارجاع به مشخصه­های فضای خیابان از مهم­ترین دغدغه­های طراحی شهری بوده­است. بنابراین، هدف اصلی این پژوهش اندازه­گیری تجربه کیفی فرد حاضر در فضا از منظر بصری خیابان با استفاده از روش مدیریت تجربه مشتری است، که براساس این روش، فرد به مثابه مشتری است که با فضا به مثابه یک کالا مواجه می­شود.
روش پژوهش: در جهت تامین هدف پژوهش، تبدیل کیفیت نه به کمیت بلکه به اجزاء ملموس­تر و قابل درک­تر که به صورت کمّی یا جغرافیایی قابل اندازه­گیری باشند، از آمیخته­ای از رویکردهای کمّی و کیفی استفاده شده­است. به منظور پیشبرد پژوهش، تجارب پنج­گانه افراد از فضای مورد مطالعه با استفاده از تکنیک پرسشگری از جامعه آماری مورد مطالعه، افراد حاضر در فضا شامل کنشگران فضا، ساکنین و کسبه، تحلیل شده­است. در گام بعد به ترتیب مکتوب نمودن مصاحبه­ها، استخراج کدهای داده­ای، ارزیابی لایه­های پنج­گانه تجربه مشتری، نقطه­های تماس و مدلسازی فعالیت انسانی و امتیازدهی به انواع تجارب تحلیل یکپارچه منظر بصری خیابان بر اساس طیف لیکرت انجام شد.
یافته‌ها: یافته­ها حاکی از آن است که سکانس اول فضایی خیابان با میانگین امتیاز 5.4 در مقایسه با سکانس دوم با امتیاز 5 از وضعیت بهتری در ارتباط با کیفیت­های ادراک­شده توسط عابر پیاده برخوردار است، و تجربه کنش (با امتیاز 6.5)، تجربه حسی (با امتیاز 5.5)، تجربه عاطفی و تجربه ارتباط (با امتیاز 5) و در نهایت تجربه تفکر با امتیاز 4، در محدوده این خیابان دارای بیشترین امتیاز هستند.
نتیجه گیری: براساس اظهارات جامعه آماری مورد مطالعه و استنباط پژوهشگران، نقاط تماس شناسایی­شده در هر دو سکانس در دو دسته بسیار تاثیرگذار و نسبتا تاثیرگذار قرار گرفته­اند، که شامل فضای مربوط به تجمع افراد، عملکردهای خاطره­انگیز و فعالیت­هایی که برای نخستین بار در شیراز شروع به کار نمودند می­باشد. با هدف ارتقاء وضع موجود خیابان می­توان به راهبردهایی از جمله بسترسازی زمینه انجام تعاملات اجتماعی، ایجاد تطابق بین کالبد و فضای کهن و تغییرات ایجاد شده معاصر در آن در جهت پاسخگویی به نیازهای امروز شهروندان، فراهم شدن شرایط مناسب برای استفاده از فضا در زمان­های مختلف شبانه­روز برای اقشار مختلف جامعه و تسهیل حرکت در قلمرو عمومی برای کلیه افراد اشاره نمود.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Measuring the Qualitative Visual Streetscapes Experience of People Using the Customer Experience Management (CEM) Method; Case Study: Karim Khan Zand Street, Shiraz

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Rafieian 1
  • Fatemeh Shams 2
1 Professor, Department of Urban Planning, Tarbiat Modares University, Faculty of Arts, Tehran
2 Art and Architecture Faculty, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Introduction and Goal of Research: In recent decades, the protection of visual streetscapes has been raised as one of the most important issues in the field of heritage of historic cities. The streetscape of Karim Khan Zand Street, Shiraz is one of the most valuable ones for which not only a protection plan has not been prepared but it has been seriously threatened by the continuation of the current trend. On the other hand, from the past to the present, measuring the quality of visual streetscapes by referring to the characteristics has been one of the most important urban design concerns. Therefore, the main purpose of this study is to measure the quality experience of the person presents in the space from the street perspective using the customer experience management method, that according to this method, the person is as a customer who encounters the space as a commodity.
Method of Research: In order to achieve the goal of the research, the conversion of quality not into quantity but into more tangible and comprehensible components that can be measured quantitatively or geographically, a mixture of quantitative and qualitative approaches has been used. In order to advance the research, the five experiences of individuals from the study space have been analyzed using the questioning technique of the statistical population of the study population, including space actors, residents and merchants. In the next step, writing interviews, extracting data codes, evaluating the five layers of customer experience, touch points and modeling human activity, and scoring a variety of integrated visual streetscapes analysis experiences based on the Likert scale were performed, respectively.
Findings: The results indicate that the first spatial sequence of the street with an average score of 5.4 compared to the second sequence with a score of 5 is in a better condition and the experience of action (with a score of 6.5), sensory experience (with a score of 5.5), emotional experience and communication experience (with a score of 5) and finally thinking experience with a score of 4, have the highest score in this street.
Conclusion: According to the statistical population and the inferences of the researchers, the contact points identified in both sequences are in two very effective and relatively effective categories, which include the space related to the gathering of people, memorable functions and the first activities started in Shiraz. With the aim of improving the current state of the street, strategies such as preparing the way for social interactions, creating harmony between the body and the historic space and contemporary changes in it to meet the needs of today's citizens, providing suitable conditions for using space in different times of the day and night for different categories of society and to facilitate movement in the public sphere for all individuals.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Visual Streetscapes
  • Middle Fabric
  • Customer Experience Management
  • Karim Khan Zand Street
شمس، فاطمه، شعله، مهسا، لطفی، سهند، سلطانی، علی (1398). بازخوانی مولفه‌های موثر بر ادراک جداره‌های فعال در طراحی منظر خیابانی (مطالعه موردی بافت میانی شهر شیراز، خیابان خیام)، نشریه علمی معماری و شهرسازی ایران، دوره 10، شماره 18، 159- 178.
صادقی، علیرضا، شمس، فاطمه (1397). ارائه راهبردهای نورپردازی فضاهای عمومی شهری با استفاده از مدل سوات و ماتریس برنامه­ریزی استراتژیک (مورد پژوهی: خیابان کریم­خان زند، شیراز)، دانش شهرسازی، دوره 1، شماره 1، 85- 100.
ندیم، مصطفی (1392). بازنمایی تحول در چند عنصر شهری در شهر شیراز در نیمه اول قرن بیستم بر اساس تحلیل چند عکس، انسان شناسی، سال یازدهم، شماره 19، 139- 158.
ندیم، مصطفی (1394). خیابان کریم­خان زند شیراز (همراه با بررسی تاریخی، اجتماعی محله پشت استانداری)، انتشارات امید دانا، شیراز.
نیک­کار، محمد، صادقی، علیرضا، شمس، فاطمه (1399). تحلیل تاثیر احداث زیرگذر خیابان کریم­خان زند شیراز به عنوان پروژه محرک توسعه بر ادراک شهروندان از کیفیت­های محیطی، نشریه علمی معماری و شهرسازی ایران، دوره 11، شماره 2، 35- 56.